Takva, yönetmenliğini Özer Kızıltan’ın yaptığı 2005 yapımı filmdir. Filmin oyuncu kadrosunda; Erkan Can, Güven Kıraç, Settar Tanrıöğen, Meray Ülgen, Öznur Kula, Erman Saban ve Engin Günaydın gibi isimler yer alıyor.
Filmin Konusu
Muharrem, kendi hâlinde babasından kalan evde tek başına yaşamını sürdüren biridir. Zamanının büyük bölümünü, dergâhta ibadetle geçirmektedir. Kendini Allah'ın buyruklarına adamıştır ve bu şekilde günah ve kötülükten sakındığını düşünür. Bağlandığı tarikatta, tanrıya tam sadakatini göstererek geçiren Muharrem, şeyh tarafından dergâhın dünya işlerini yürütmek için ihtiyaç duyduğu adam olarak seçilir. Bu göreve itiraz edemeyen Muharrem, sakınmaya çalıştığı dünya işleriyle yoğun bir temasa geçmek durumunda kalır. Bu durum onu değiştirir. Rüyalarında dinine uygun olmayan şeyler girmeye başlar. Dünyevi olan ile uhrevi olan arasındaki çatışmada giderek tükenen Muharrem hızla değişime uğramaya başlar, sakinliğini ve dürüstlüğünü kaybetmeye başlar ve akıl sağlığını koruyamaz hale gelir.
Din Kitlelerin Afyonudur
Film, adından da anlaşılacağı üzere ‘Din’ olgusu üzerine yoğunlaşılmış. Çok iyi bir din eleştirisini içerisinde barındıran yegane yapılardan biridir Takva. Marx eleştirisini iliklerimize kadar hissettiğimiz ‘Din kitlelerin afyonudur’ mottosuyla ilerleyen saf sinemadan bahsedebiliriz. Şeyh tebaasını korumak için din’i kullanır. Cemaat, sadakatini göstermek için Şeyhe itaat eder.
Film boyunca ‘günahtan kaçınma’ ve yaratıcıya tam tapınma, doğru olandan ayrılmama gibi konular İslam inancına göre işlenmiş. Ama ne yazık ki Muharrem karakteri filmin sonunda günahkar olmaktan kaçamaz.
Allah, Adem ve Havva
Filmde ‘şeytan’ figürü klasik ve klişe olarak ‘kadın’ arketipi olarak gösterilmiş. Şeyhin kızı (Öznur Kula) olan kadın film boyunca kendi halinde bir figürken ana karakter Muharrem’in (Erkan Can) hayallerinde ve rüyalarında onun Havva’sı rolündedir.
Muharrem karakteri saflığı ve sadakati ile filmde Hz. Adem’e benzetilebilir. Şeyh (Meray Ülgen) ise yaratıcı, yani Allah’ın esamesi olabilir. Filmde saf bir karakter olarak başlayan Muharrem, Şeyhin kızını gördükten sonra günaha doğru yönelmeye başlar. Film, ilk olarak rüyalarında günah işleyen Muharrem, gitgide içindeki var olan saf kötülüğü ortaya çıkartarak filmin sonuna doğru ‘çirkinleşmeye’ başlamasını anlatır. Yani Hobbes’un deyimine göre, “İnsan doğası gereği kötüdür.” Muharrem ne kadar iyi bir insan gibi davransa da özünde kötüdür. Filmin sonlarına doğru din dogmalarında Muharrem’in o sıkışmışlığını biz de hissederiz.
Zikir sahnesi
Filmde yer alan zikir sahneleri o kadar gerçekçidir ki bu gerçekçiliği ile izleyiciyi ürkütür. Seremoninin havasına katılan izler kitle, başı dönmüş şekilde filme adapte olmaya çalışır.
Sinematografik olarak çok başarılı sahne planlaması yapan yönetmen film ile tam olarak istenileni vermiştir. Günümüzde hala var olan tarikat ve cemaat olgusu, filmde hakikat kavramı çerçevesinde ele alınmasıyla çok iyi işlenmiş.
