Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Liderler Zirvesi’nin ardından Türkiye’ye dönüşte gazetecilerin sorularını yanıtladı. "Emeklilere yapılacak zamla ilgili bir açıklamanız olur mu?" sorusu üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan,
"Küresel gündemi de meşgul eden enflasyon sorunu ile mücadelede kararlıyız. Enflasyonun belini kırdık, etkilerini de önümüzdeki süreçte sileceğiz" dedi.
Sürekli olarak "Çalışanları ve emeklileri enflasyona ezdirmeyeceğiz." dediklerini ve sözlerini tuttuklarını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan,
“Asgari ücrete Cumhuriyet tarihinde yapılmamış oranda zam yaptık. Emeklilerimizin maaşlarını artırdık ve onları daha da rahatlatacak çözümleri geliştirdik ve çok yakında uygulayacağız. Biliyorsunuz, emeklilerimizi kısa vadede rahatlatacak 5 bin liralık ikramiye ödemelerini de bu ay içerisinde yapmayı planladık. Aldığımız tedbirlerle, yapacağımız ödemelerle emekli ve çalışanlarımızın yanında durduk, bundan sonra da durmaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
4 aylık oran netleşti
Bu sözlerin ardından emekli maaşı hak sahibi yaklaşık 17 milyona yakın kişi gözünü Ocak zammına çevirdi. Emekli zammı düzenlemesi için son 2 aya girilirken, ‘En düşük emekli maaşı ne kadar, kaç TL olacak?’ sorusunun yanıtı içinse ipuçları gelmeye devam ediyor. Emekli ve memur maaşları için belirleyici olacak Ekim ayı enflasyonu aylık bazda yüzde 3,43 artarken, yıllık bazda yüzde 61,36’ya yükseldi. Enflasyon rakamları sonrası refah payı hariç 4 aylık emekli ve memur zam oranı netleşti. Buna göre 4 aylık SSK ve Bağ-Kur emekli zammı yüzde 29,41, enflasyon farkı dahil 4 aylık memur zammı ise yüzde 40,39 oldu. Kasım ve Aralık ayı enflasyonunun açıklanmasıyla 6 aylık enflasyon oranı ve maaş zamları refah payı hariç kesinleşecek.
Ocak zammı için ipuçları arayan milyonlar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Ekim ayı Piyasa Katılımcıları Anketi ile bir kez daha hesap yapma peşine düştü. Ankette ekonomistlerin 2023 yılı enflasyon tahmini yüzde 68,01 olarak revize edildi.
Merkez Bankası'nın açıkladığı yüzde 68,01'lik yıllık enflasyon beklentisine göre memur ve emeklisinin zam hesapları aşağıdaki gibi oldu:
• 6 aylık enflasyon oranı yüzde 40,27
• Refah payı hariç 6 aylık SSK ve Bağ-Kur emekli zammı yüzde 40,27
• 6 aylık memur enflasyon farkı yüzde 32,33
• Memur toplu sözleşme zammı yüzde 15
• 6 aylık memur zammı yüzde 52,17
Zam için 2 formül var
Yeni Asır’dan Hazal Ateş’in haberine göre, hem kök aylıkları artıracak hem de 7500 lira olan en düşük emekli aylığı ödemesini yükseltecek formüller masaya yatırıldı. Birinci formülle Temmuz ayında olduğu gibi refah payı ile oransal bir artışla enflasyonla birlikte emeklilere ilave zam yapılmış olacak. İkinci formüle göre kök aylıklara yapılacak seyyanen artış yapılacak. İşte emekliye zam düzenlemesinde merak edilen soruların yanıtları ise şöyle:
Emekli kök aylığı neye göre hesaplanıyor, yüksek olması için ne yapmak gerekiyor?
Emekli kök aylığı; aylık tutar, ek ödeme tutar ile hazine desteği ve kesintiler çarpılarak bulunuyor. İşçi, esnaf ve diğer çalışanların kök aylıklarının yüksek olması için prime esas kazancın yüksek tutmak kritik önem taşıyor. Eksik primi borçlanarak tamamlamak da avantaj sağlıyor. Prim günü dolduktan sonra çalışmaya devam eden herkesin emekli aylığı düşmüyor. SGK'ya bildirilen prime esas kazançlar yüksek, prim süresini doldurduktan sonraki dönemde bildirilenler düşükse emekli aylığı düşer.
Enflasyon yüzde 68 olarak gerçekleşirse puanlık refah payı eklenecek?
Enflasyonun yüzde 68 gerçekleşmesi durumunda SSK, Bağ-Kur emekli aylıklarına refah payı hariç yüzde 40.28, memur ve emeklilerine de yüzde 52.19 zam yapılacak. Önceki zam dönemlerine bakıldığında, Ocak ayında refah payıyla birlikte emeklilere yapılacak zammın yüzde 52'yi geçmesi bekleniyor.
7500 lira olan en düşük emekli aylığı kaç lira olacak?
Bu yıl yüzde 114'ün üzerinde artışla 3500 liradan 7500 liraya çıkan en düşük emekli aylığının 10 bin lirayı geçmesi bekleniyor. En düşük emekli aylığında artış için Meclis düzenlemesi gerekiyor. Kök aylık üzerinden mi yoksa kademeli bir artış mı yapılacağı önümüzdeki günlerde netleşecek.
Emekli zammı kök aylık üzerinden mi yapılacak?
Emekli aylıkları prime esas kazanç, çalışma süresine göre hesaplanıyor. Dolayısıyla yapılan artışlar 7500 lira üzerinden değil de kök aylık üzerinden gerçekleştiriliyor. Emekliye zam çalışmasında "prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, 7500 lira olan en düşük emekli aylığın artırılması, seyyanen zam yapılması" gibi formüller konuşuluyor. Emekli aylıklarının artırılmasına yönelik düzenlemede kök ücretlerde kademeli bir artış yapılması bekleniyor.
İsteğe bağlı sigorta da yaptırarak prime esas kazancımı artırarak kök aylığımı artırabilir miyim?
İsteğe bağlı sigortada SSK'lı olarak çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmama koşulu bulunuyor. Dolayısıyla 4A (SSK) kapsamında çalışanların ayrıca isteğe bağlı sigorta yaptırarak primini, emekli aylığını artırma imkânı bulunmuyor.
Emekli olursam alacağım kök aylığı nasıl hesaplayabilirim?
E-devlet üzerinde arama kısmına "Emekli hizmet dökümü" veya "Emekli aylığı sorgulama" yazarak sonuç tıklanır. İlgili bölümde emekli maaşı ve emekli kök aylığı gibi bilgilere erişim sağlayacağınız bir ekran görüntülenir. SSK sigortalısı bir emekli bu adımları izleyerek e-devlet üzerinden emekli aylığını öğrenebilir.
Mevcut uygulamada zam taban maaşa mı yapılıyor?
Emeklilerin çalışma hayatlarındaki prime esas kazançlarına göre hesaplanan kök aylık zam içinde referans oluşturuyor. Taban aylığa tamamlanmak için Hazine tarafından verilen destek sosyal ödeme olduğu için zamlar kök maaş üzerinden yapılıyor. Kazancına göre 5 bin lira aylığı olan emekliye 2500 lira sosyal destek verilerek 7500 lira taban aylık ödeniyor. Ancak yüzde 50 artış olursa bu emeklinin aylığı 5 bin liradan 7500 liraya çıkıyor.
