Pandemi sürecinin sağlığımızı fiziksel olarak etkilediğini biliyoruz, sizce sadece fiziksel sağlığımız mı bu süreçte zarar görmektedir? Yapılan araştırmalar sonucu Covid -19 pandemi sürecinin insanlarda fiziksel ve ruhsal sorunlar yarattığı bilinmektedir. Salgının ilk zamanlarında virüsün fiziksel açıdan bireylerde meydana getirdiği sorunlar dikkat çekmeye başlasa da zamanla bireylerde oluşan ruhsal sorunlar da kendini göstermeye başlamıştır.

Pandemi süreciyle beraber normal hayatımızda bir çok değişiklik  olmuştur. Sağlığımızı korumak ve kendimizi izole etmek için evde kalmak zorunda olmamız, sokağa çıkma kısıtlamaları, online eğitim, yüz yüze iletişimin  sekteye uğraması, yakınlarımızla ve sevdiklerimizle aramıza mesafe koymak zorunda olmamız, karantinaya alınmamız, maske takmamız vb. bir çok etken bu duruma örnek verilebilir. İnsanoğlu sosyal bir varlıktır. Salgın nedeniyle sosyal yaşamında kısıtlamaların olması bireyde ruhsal sorunlar yaratabilmektedir. Covid -19 pandemi sürecinin bireylerde oluşturabileceği  psikolojik etkiler,  farklı  etkenlere  bağlı olarak değişim göstermektedir. Bireyin kişiliği, sosyo ekonomik ve kültürel düzeyi, stresle başa çıkma becerileri, değerleri, bireyin yaşı gibi etkenler salgın sürecinde ortaya çıkan psikolojik sorunları etkilemektedir. Pandemi insanlarda kaygı ve korku yaratabilecek bir süreçtir. Salgınla beraber en çok görülen korku, ölüm ve hastalığa yakalanma korkusudur . Birey, kendisinin ve yakınlarının hastalanma ve ölümünden  dolayı kaygı ve korku yaşamaktadır. Salgın sürecinde normal yaşamın sekteye uğraması, belirsizlikler, gelecek ile ilgili planların bozulması da bireyde korku ve kaygı yaşamasına neden olabilmektedir.  Çalışan bireylerin işsiz kalma korkuları ya da salgın olan bir  dönemde  hastalıkla nasıl çalışabileceğini bilmediği için endişe duyması, çocukların ve ebeveynlerin  eğitim süreci ile olan kaygıları, çocuğum okula gidebilecek mi, eğer okula  giderse kendini hastalıktan koruyabilecek  mi gibi bir çok soru işareti oluşturan, belirsizliğin hakim olduğu bir salgın döneminin varlığından dolayı  kaygı, korku  ve stres düzeyinde  artış yaşanmaktadır. Dünyayı etkisi altına alan ne zaman sona ereceği ve tedavisi  hakkında kesin bilgi verilemeyen bir sürecin, her bireyi farklı şekilde etkilediğini bilmeliyiz ve halkın bu belirsizliklerden dolayı ruhsal sorunlar yaşamaması için gerekli sosyal ve maddi  desteğin sağlanmasının  çok önemli olduğunu unutmamalıyız. Salgından  dolayı her bireyin psikolojisi bu süreçten farklı şekilde etkilenmektedir. Maddi durumu iyi olmayan ve yaşamını sürdürmek için çalışmak zorunda olan bireyler ile sadece  hastalığa yakalanma korkusu olan bireylerin yaşadığı  psikolojik sorunlar aynıdır diyemeyiz . Bazı insanlar işsiz  kalma ve geçinme korkusunun  yanında hastalanma korkusu da  yaşamaktadır. Bir diğer korku ve kaygı  yaratan  etmen ise  yanlış kaynaklardan doğruluğu  olmayan bilgilerdir. Zorlu bir süreç olan bu dönemde yanlış haber yapılması bireylerin korku ve kaygılarını, stres düzeylerini arttırmaktadır. Daha sonra felaket senaryolarının oluşmasıyla insanların süreci iyimser şekilde bakmaları ve sürecin atlatılabileceği düşüncesi yok olmaktadır. Bu süreçte yaşadığımız olumsuz durumlarla, kaygı ve korkularımızla, yaşadığımız stres ile baş edebilmek için ilk önce pandemi sürecinin, kendimizi, duygularımızı, düşüncelerimizi, davranışlarımızı  nasıl etkilediğini bilmeliyiz. Olumsuz düşüncelere sahip olabiliriz ya da  karamsar, endişeli, çaresiz, korku vb bir çok duyguları hissedebiliriz. Bu süreci doğru ve sağlıklı bir şekilde atlatabilmesi için kendimize bir rutin oluşturabiliriz, normal yaşantımızı bir rutin haline getirdiğimizde salgın sürecini  olağandışılıktan kurtarmış oluruz, ev içerisinde kendimizi iyi hissetmemizi sağlayacak hobiler edinebilir, nefes egzersizleri yapabiliriz, sosyal medyaya ayrılan zamanı kısıtlayabiliriz. Kendimizi ve sorunumuzu fark ettikten sonra, bu durumu iyimser bir hale getirmeye çalışırken  hala zihnimiz de korku yaratan duygu ve düşünceler hakimse ve motivasyonumuzu, günlük hayatımızı etkiliyorsa, bu olumsuzluklarla baş edemeyeceğimizi düşünüyorsak, bu düşünceleri yok saymamalı ve uzman  kişiler ile konuşarak zorluklarla  nasıl baş edebileceğimiz konusunda yardım alabiliriz.
Covid -19 pandemi süreci genel  bir bakış açısıyla incelendiğinde,  belirsizliklerden  kaynaklı  korku, kaygı, stres, endişe  duygularını oluşturmaktadır . Bu duyguları  yaşamamız normal bir durumdur fakat  kaygı ve korkularımızın düzeyi, yaşadığımız olumsuz olaylar sonrası verilen  tepkilerin aşırı olması  halinde  önlem alınmadığı zaman anksiyete, depresyon, travma vb ciddi sorunlar oluşturabilmektedir. Fiziksel sağlığımız kadar ruhsal sağlığımızın da  önemli olduğunu unutmamalıyız ve bu çeşit sorunlarla karşılaştığımızda  ruhsal destek almaktan kaçınmamalıyız.