Sokakların, dükkanların ve özellikle de alışveriş merkezlerinin yılbaşı ağaçlarıyla ve kırmızı ağırlıklı süslerle süslenmiş olduğunu görmekteyiz.
Ancak bunların yanı sıra, bazı terimlerin de kafa karışıklığı yarattığı aşikârdır: Yılbaşı ve Noel. Çoğu zaman bu iki ifade birbirleriyle eş anlamlı şekillerde kullanılsa da aslında ikisi farklı tarihlere ve durumlara işaret etmektedir.
İşte biz de bu kafa karışıklığını gidermek amacıyla, Reform Protestan Kiliseleri Vakfı Başkanı Göksel Erdoğdu ile kısa bir röportaj gerçekleştirdik.
Yılbaşı ve Noel arasındaki fark nedir?
Günümüzde maalesef yılbaşı ve Noel (Doğuş Bayramı) birbiriyle karıştırılmaktadır. Aslında insanlar bu iki kelimeyi internette ayrı ayrı arattığında ikisinin farklı tarihler olduğunu görecektir. Yılbaşı, miladi takvime göre 1 Ocak’ta kutlanmaktadır. Yani her yıl Dünya’nın Güneş’in etrafında bir tam tur dönmesine denk gelmektedir.
Ancak Noel’de, ya da Hristiyanlar tarafından daha çok kullanılan şekliyle Doğuş Bayramı’nda, yılbaşından tamamen farklı olarak, İsa’nın yeryüzüne gelişi kutlanmaktadır. Noel, her yıl 25 Aralık’ta kutlanmaktadır. Bu günü özel kılan şey sadece bir peygamberin doğması değildir. İsa’nın kim olduğu ve neden yeryüzüne gelmesi gerektiğidir.
Hristiyanlara göre İsa kimdir?
İsa, Hristiyanların kabul ettiği Kutsal Kitap’a (Tevrat-Zebur-İncil') göre sadece bir peygamber değil, Tanrı’nın beden almış hâlidir.
Peki neden Hristiyanlar İsa’yı Tanrı olarak görüyorlar?
Kutsal Kitap (Tevrat-Zebur-İncil), insanların kurtuluşu için günahsız bir Kurtarıcı’ya ihtiyacı olduğunu söylemektedir. Tek günahsız ve kusursuz olan sadece Tanrı olduğu için, İsa’nın Tanrı olması gerekmektedir.
Kurtuluş ile neyi kastediyorsunuz ve bunun Noel ile ilgisi nedir?
Bunu anlamak için İsa’nın neden yeryüzüne gelmesi gerektiğinden ve dolayısıyla da çok kısa bir yaratılış ve insanlık tarihinden bahsetmemiz gerekiyor. Kutsal Kitap’a göre, Tanrı Adem ve Havva’yı günahsız olarak yarattı ve onlara çok açık bir şekilde günah işledikleri takdirde öleceklerini söyledi. Birçoğumuzun bildiği üzere Adem ve Havva günah işlediler. Böylelikle günahı ve günahın sonucu (laneti) olan ölümü bütün yaratılışa sokmuş oldular. Bu lanetin ortadan kalkmasının tek bir yolu vardı, o da günahsız birisinin günahsız bir kurban sunması. Ancak bu mümkün değildi çünkü artık insanlar günahlıydı. Adem’in günahı tüm insanlığa ve yaratılışa bulaşmıştı. İnsanlık açısından durum umutsuzdu.
Ancak Tanrı insanları bu durumla baş başa bırakmadı ve onlara kusursuz bir kurban sunacak bir Kurtarıcı (Mesih) vaat etti. İsa’ya kadar olan bütün sistemler (kurban, sünnet, yasa vb.) gelecek olan Kurtarıcı’ya işaret etmekteydi.
Bu Kurtarıcı (yani Mesih) Tanrı’dan başkası olamazdı çünkü tek günahsız olan O’dur. Bu yüzden Hristiyanlar olarak insanlığın günah sorununu ortadan kaldırmak üzere Tanrı’nın beden alıp yeryüzüne geldiğine, kusursuz (günahsız) bir yaşam sürdüğüne, bizim günahlarımız için çarmıhta öldüğüne, üçüncü gün dirildiğine, ardından göğe alındığına ve ikinci kez geleceğine inanıyoruz.
Bundan dolayı Noel’de, yani Doğuş Bayramı’nda, biz Hristiyanlar İsa’nın bizi kurtarmak için yeryüzüne gelişini kutluyoruz.
Çam ağacının Noel için önemi nedir?
Aslında çam ağacı ve Noel’in doğrudan bir bağlantısı ve önemi yoktur. Çok eskiden aynı tarihlerde olan başka bir gelenekten geldiği düşünülmektedir. Ben şahsen Noel için çam ağacı kullanmıyorum. Ama Noel için kullanan birçok Hristiyan arkadaşım var. Bu biraz kişisel tercihe bağlı bir şey.
Noel Baba kimdir ve Hristiyanlıktaki önemi nedir?
Kutsal Kitap’ta Noel Baba diye bir figür yoktur. Dolayısıyla Noel Baba’nın İsa’nın doğuşuyla (ve de Hristiyanlıkla) bir ilgisi yoktur. Günümüzde Noel Baba olarak adlandırılan kişinin M.S. 250 yıllarında günümüzdeki Antalya sınırları içerisinde doğmuş ve yaşadığı dönemde piskoposluk yapmış Nikolaos’a dayandığı düşünülmektedir. Nikolaos, yaşamı boyunca yardıma muhtaç insanlara birçok yardımda bulunmuştur. Ölümünden sonra onun hakkında anlatılan hikâyelerden dolayı, yıllar sonra Noel Baba figürüne dönüştürülmüştür.
Sizce yılbaşı ve Noel neden bu kadar çok birbiriyle karıştırılmaktadır?
Bunun birkaç sebebinin olduğunu düşünüyorum. İlk olarak, miladi takvim İsa’nın doğduğu yılı başlangıç olarak baz aldığı için olabilir; ki birçok teoloğa göre İsa bu takvimin belirttiğinden birkaç yıl öncesinde doğmuştur. Bundan dolayı insanlar yılbaşını İsa’nın doğuşuyla eşleştirmiş olabilirler. İkinci olarak, 25 Aralık ve 1 Ocak tarihlerinin birbirine yakın olması olabilir. Üçüncü olarak da Noel’i kutlamayan toplumlara ulaşmak için bir pazarlama stratejisi olarak şirketlerin Noel’i yılbaşı gibi göstermeleri olduğunu düşünüyorum.
