Ekonomi tuzağı, likidite tuzağı
Serpil Tuna
• Likidite tuzağında olan bir ekonomide para arzı ne kadar arttırılırsa arttırılsın faiz oranları değişmeyeceği için para arzı artışı sadece spekülasyona neden olur. Spekülasyon güdüsüyle hareket eden rasyonel bireyler gömüleme yoluna (yastık altı) gidecektir. • Ekonomik istikrarsızlığın en önemli nedenlerinden biri spekülasyon güdüsüyle arz-talep dengesinin baskı altında tutulamamasıdır. Tüketici tercihleri para arzına bağlı faiz oranlarının artı eksi yönlü değişmesi sonucu farklılık gösterir. Teorik olarak toplam talepteki dalgalanmalar ekonomik istikrarsızlığa yol açar. Toplam talep yetersiz olursa, işsizlik; tam kapasiteye yakın bir ekonomide aşırı talebin bulunması enflasyona neden olur. Stagflasyon; toplam talepte art arda meydana gelen daralmadan dolayı hem işsizliğin artması, hemde fiyatlar genel düzeyinin yükselmesi söz konusudur. • Petrol fiyatlarında meydana gelen artış girdi maliyetlerinin yükselmesine neden olmaktadır. Artan maliyetler toplam arzın azalmasına neden olmaktadır. Stagflasyon durumunda ekonomi resesyona girer. Fiyat istikrarı sağlanamadığı için fiyatlar ve düzeyi yükseliyor. Üretim azaldığı için durgunluk artarak devam edecek. Zincirin halkası birbirine bağlı olduğu için durgunluk işsizliğe neden oluyor. • Ekonomi birbirine bağlı çarklardan ibarettir. Bu çarkların toplamı da organize olur ve organize olan sanayi şehirlerinde işsizlik kitlesel yaşanır. Acı da kitlesel hissedilir. Gelecek kaygısına bağlı intihar eğilimleri artacağı gibi, mutsuzluğa bağlı depresif eğilimler artacaktır. Ekonomik istikrarsızlık, kamu ve özel sektör bağını birbirinden koparma noktasına getirebilir. Bu durumlarda uygulanacak yol Genişletilmiş maliye politikasıdır. Politikalar kendi arasında çatışmaya girse dahi mantıklı olan genişletilmiş maliye politikasıdır. • Stagflasyon durumunda iktisadı çatışmalar kaçınılmazdır. Hangi politikaya öncelik verilirse verilsin ortaya paradoks çıkacaktır. Zira enflasyonu önlemek için bütçe açığı bütçe fazlası (daraltıcı maliye politikası) önerilirken, işsizliği önlemek için genişletici maliye politikası önerilir. Fakat enflasyon ve işsizliğin bir arada görüldüğü durumda genişletici para politikası devreye girer. Piyasaya yeterince para pompalanırsa darboğazdan kısa vadeli teğet geçiş sağlanır. • Genişletici para politikasında piyasa likidite tuzağında olduğu için politikalar fonksiyonel olarak işlevini gerçekleştiremeyecektir. • Ekonomi dönem dönem sert rüzgarlara esir olur. Fakat hiç bir dönem kalıcı değildir. Sadece geçerken sert ve can yakıcı olduğu dönemlerde yoğun hissedilir.
Yorumlar