Önceki hafta büyüme kavramını açıklamıştık. Bu hafta ise büyümenin belirleyicisi olan cari dengede (X=M)  büyük bir öneme sahip olan ihracat kavramı üzerinde duracağız.

İhracat; Bir ülkede üretilen bir malın, yabancı ülkelere döviz karşılığında satılmasıdır. Kısacası ihracatı dış satım, ithalatı dış alım olarak düşünebiliriz. İhracat ve ithalat arasındaki dengeye cari denge diyoruz. İhracatın ithalatı aşma durumu (X>M)  cari fazla ithalatın ihracatı aşma durumuna ise (X


Diğer tüm değişkenleri göz ardı edersek analizlerimizde yanılgıya düşmüş oluruz.  Ülkemizde mevcut durumda kurlar yüksek seviyelerdedir. Aynı şekilde ihracatımızda artmaktadır. Mevcut düşünce kur atarsa ihracat da artar şeklindedir. Şimdi bu cümleyi ülkemiz özelinde detaylıca ele alalım.


Teorik olarak kur artınca ihracat da artar cümlesi doğrudur. 100 dolar 7 TL seviyesinde 700 TL kazanırken 100 dolar 9 TL seviyesine geldiğinde 900 TL gelir elde etmeye başlarsınız. Böylece kurdaki artış sizin geliriniz arttırır ve rekabet üstünlüğü sağlamanıza neden olur. Bu varsayımın önemli koşulları vardır.
 
  1. Ülke para birimi değer kaybederken ihracatın arttırılabilmesi için ihracat yapılan ülkelerin ekonomilerinin durumu önemlidir. Türkiye’nin ihracatında en yüksek pay Almanya, Amerika, İngiltere, İtalya, Rusya, Suudi Arabistan, Irak, İsrail,  Fransa almaktadır. Bu ülkelerin ekonomilerinde yaşanacak bir olumsuzluk veya daralma Türkiye’nin  İhracatını arttırmayacaktır. Buna covid-19 pandemisinde yaşanan daralmayı örnek olarak verebiliriz. Tüm dünyada kapanmaya gidildiği için Türkiye’nin ihracatı bundan olumsuz etkilenmişti.
 
  1. Yüksek kur politikasında ihracatın artması için satılan malların talep esnekliği son derece önemlidir.  Bunu Marshall-LERNER koşulu olarak açıklıyoruz. Bu iktisatçılar ülkenin parasının değer kaybının cari işlemler dengesini düzeltebilmesi için ihraç edilen mallar ile ithal edilen malların toplamının talep esnekliğinin 1 den büyük olması gerektiğini açıklarlar. (X+M>1) Bir malın talep esnekliği 0-1 arasındadır.  Maldaki fiyat değişikli talebi etkilemiyorsa  talep esnekliği 0 a yakındır. Tam tersi bir durum yaşanıyorsa talep esnekliği 1e yakındır. Türkiye’nin ihraç ettiği malların çoğu büyümeye duyarlıdır. Türkiye ağırlıklı olarak geleneksel mal ve ürünler ihraç etmektedir. Bu ürünlerin talep esnekliği oldukça yüksektir.
 
  1. İhracat ve ithalatta farklı para birimleri kullanılıyorsa parite değişimi ülke için önemlidir. Türkiye’nin ihracat gelirleri ağırlıklı olarak Euro ithalatı ise dolar üzerinedir. Euro/Usd paritesi Türkiye için önemlidir. Türkiye’nin ihracatında ara ve yatırım malı ithalatı yüksek olduğu için  kurlardaki artış maliyetleride arttırmaktadır.

Sonuç olarak 100 dolar ihracat için 40 dolar ithalat yapıyorsanız ve kurlar 7 TL den 8TL ye çıkmışsa, ihracat 700-280= 420, 800-320=480. Arada 60 TL bir kazanç elde etmiş olursunuz. Ancak  ilk başta kazancınız 60 dolar iken ikincisinde kazancınız yine 60 dolarda sabit kalmış oluyor. Ayrıca kurlardaki artış beraberinde enflasyonuda arttırıyorsa  alım gücünüz eskisinden daha aşağıya düşmüş olur.