Aliağa ile Menderes arasındaki 80 kilometrelik hatta Metro standartlarında raylı sistem ulaşımı yapmak Merhum Ahmet Piriştina’nın hayal projelerinden biriydi.
Ama o dönemde ne yazık ki bu projeyi hayata geçirecek gerekli kaynak yoktu. Türkiye’yi sarsan 1999 depremi yeni olmuş ardından gelen 2001 krizi de işleri iyice zora sokmuştu.
Projeyi dış kredi ile yapmak için Hazine Müsteşarlığı’na başvuru yapıldı.
Dönemin Hazine Müsteşarı Faik Öztrak ile Piriştina’nın yaptığı toplantıyı Ankara’da ben de gazeteci olarak izledim.
Piriştina’nın yakın arkadışı da olan Öztırak, “İzmir için bu kadar önemli ve verimli proje için elbette onay veririz” dedi.
Sonra belediyenin genel sekreter yardımcısı ile UKOME Müdürü ayrıntıları görüşmek üzere ilgili bürokratın odasına geçildi.
***
Ben de onlarla birlikteydim. Söz konusu bürokratın tavrı Öztrak’tan oldukça farklıydı.
İzmir Büyükşehir Belediyesinin en üst düzey iki yetkilisine neredeyse fırça atıyordu. Önünde duran ve son derece titizlikle hazırlanmış projeye burun kıvırdı.
“Siz bu hatta 200 bin kişinin taşınacağını yazmışsınız. Ama bence 100 bin kişi bile taşıyamazsınız” dedi ve projeyi geri çevirdi.
İzmir’de yaşamayan, O DPT bürokratı Ankara’da onay vermediği için proje hayata geçirilemedi.
Yaklaşık 8 yıl sonra İzmir Büyükşehir Belediyesi öz kaynaklarla projeyi tamamladı.
Dahası hat Selçuk’a kadar uzatılarak 136 kilometreyi buldu.
Ankara’daki DPT bürokratının “100 bin kişi bile taşıyamazsınız dediği” hatta şimdi her gün İZBAN, yarım milyonun üzerinde yolcu taşınıyor.
***
Türkiye’de İZBAN’ın uzunluğuna ulaşan kent içi kesintisiz bir raylı sistem hattı yok.
İstanbul’da İZBAN gibi 136 kilometrelik bir raylı sistem hattında seyahat edebilmeniz için yaklaşık 6 aktarma yapmanız şart. Her seferinde de ayrı bir ücret ödeyip, toplamda 7 ayrı hattı kullanmanız gerekiyor.
Örneğin Atatürk Havalimanı’ndan Yenikapı’ya doğru başlayan yolculuğunuz, Yenikapı-Taksim, Kabataş-Bağcılar, Bağcılar-Metrokent, Topkapı-Mescid’i Selam, Kadıköy-Kartal, Bağcılar-Kabataş ile devam edebilir. Aktara aktara gittiğiniz toplam yol, ancak bir İZBAN hattı ediyor ve bu yolu 4 saatin üzerinde bir sürede alabiliyorsunuz.
***
İZBAN Türkiye’nin en büyük kent için raylı sistem projesi. TCDD ile İzmir Büyükşehir Belediyesinin işbirliğiyle hayata geçirildi.
Buraya kadar her şek çok güzel.
Kesintisiz hat var, ray var, vagon var.
Ama öyle bir sinyalizasyon sitemi var ki evlere şenlik. Ancak 12 dakikada bir vagonun istasyonlara yanaşmasına izin veriyor.
İZBAN’ın internet sitesinde sefer saatlerinde de vagonların istasyonlara gelmesi arasındaki bu uzun süre göze çarpıyor.
TCDD bir türlü sefer sayısını artıracak sinyalizasyon sistemi ve diğer ek düzenlemeleri yapmıyor.
Son olarak önceki gün İzmir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD İZBAN konusunda yine karşı karşıya geldi.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in Katip Çelebi Üniversitesi Yerleşkesi’ne banliyö durağı için “Üç aydır TCDD’yi bekliyoruz” sözlerine karşılık TCDD’de hemen açıklama yaptı.
Ne yazık ki sorunlar çözüleceğine anlaşmazlıklar derinleşti.
Bu durum Aliağa’dan Menderes’e kadar kent içi ulaşımda İZBAN’ı kullanmak zorunda kalan İzmirlilere işkence olarak yansıyor.
İZBAN için projenin ortaya atıldığı ilk yıllarda “Metro standartlarında raylı sistem” tabiri kullanılırdı.
Ancak geldiğimiz noktada 5 milyonluk dünya kentinde 12 dakikada bir gelen raylı sisteme olsa olsa “kağnı standartlarında raylı sistem” denir.
