Dezenformasyon
Fransızca kökenli dezenformasyon kelimesinin Türkçe’de karşılığı “bilgilendirmeme” veya “yanlış bilgilendirme” anlamlarına gelmektedir. Tarihte dezenformasyon kullanımına İ.Ö. yıllarında Roma’da, Octavianus’un Antonius’a karşı yaptırdığı madeni paralar üzerindeki sloganları örnek gösterilebilir. Bu paralarda Antonius’un, Kleopatra’nın kuklası haline gelip yozlaştığı ifade edilmektedir. Bilinçli olarak bilgiyi çarpıtmak isteyenler bilgi üzerinde bir çok değişiklik yapabilmektedir. Bu değişiklikler; direkt yalan bilgi üretmek, bilgiyi yalan olan başka bir bilgi ile birleştirmek, bilgiyi eksik sunmak, fazladan çarpıtıcı bilgi eklemek olarak örneklendirilebilir.
Tarih boyunca bireyleri yönlendirmek, kamuoyunu etkilemek, insanları kandırmak gibi amaçlar doğrultusunda bir çok farklı yol denenmiştir. Yalan veya yarı gerçek bilgiler yaymak ve bireylerin eylemlerini, tutumlarını etkilemek propaganda olarak tanımlanır. Dezenformasyon, propaganda ile benzerlik göstermektedir. Dolayısıyla yanlış bilgilendirme ve manipülasyon amacı taşıdığından kara propaganda olarak da kabul edilmektedir.
Dezenformasyon, bilinçli bir şekilde algıları yönetmek veya farklı amaçlar doğrultusunda yapılır. Kısaca dezenformasyon, gerçek olmayan bir durumu varmış gibi göstermek için üretilen yalan/yanlış bilgidir. Bu bilgilerin bilinçli olarak üretilmesindeki amaç hedef kitlenin yayılan bilginin içeriğine uyum göstermesidir.
Mezenformasyon
Misenformasyon ya da mezenformasyon, kasıtlı olmadan yanlış bilginin paylaşılmasıdır. Mezenformasyon, gerçek bilginin eksik ya da yanlış bir şekilde iletilmesi olarak da tanımlanmaktadır. Dezenformasyon kavramı ile karıştırılan mezenformasyon kavramındaki temel fark, mezenformasyonda bilgi kasıt olmadan paylaşılmaktadır. Ancak dezenformasyonda kasıtlı olarak yanlış veya eksik bilgilendirme vardır. Herhangi bir kötü niyet veya kasıt olmayan mezenformasyona örnek olarak, bir konu hakkında kamuoyu araştırması yapan bir araştırmacıyı göz önünde bulundurduğumuzda X görüşüne katılan 40’lık kesimi ifade ederken sıfır rakamını yazmadığını düşünürsek oran %4 olarak görülecektir. Buradaki kasıtsız olan hata mezenformasyon olarak kabul edilmektedir.
Dezenformasyon ve Mezenformasyon Nedir?
Rüstem Can Durak
Yorumlar