Enflasyon dönemlerinde bireylerin alım gücünü koruyabilmek için farklı finansal enstürümanlara yöneldiği görülmüştür. Enflasyonun düşük seviyelerde seyrettiği,paranın değerini koruduğu ekonomilerde ise bireyler nakitte kalmayı tercih ederler. Enflasyon döneminde bireylerin lüks mal ve hizmetlere olan talebinde azalma görülürken, gelişmekte olan ülkelerde orta-alt gelir gurubunda yer alan bireylerin kendilerini zengin gibi göstermek ve toplumda yer edinebilmek için, kriz dönemlerinde lüks mallara olan talebinin azalmadığı görülmüştür.
Bu durum için iktisat literatüründe’ Gösteriş Tüketimi ve Züppe Etkisi’ kavramları kullanılmıştır. Gösteriş etkisi kavramını ortaya Thorstein Veblen tarafından ortaya konulmuştur. Veblen sanayi devrimiyle birlikte refah seviyesi artarak bir üst sınıfa geçenlerin tüketimlerinde gösterişe yöneldiklerini fark edereke bu kavramı ortaya koymuştur. Züppe Etkisi gösteriş tüketimi kavramının iktisat biliminde teoriye dönüştürülmüş halidir. John Maynard Keynes tarafından ortaya atılan teori, yüksek gelir sahibi bireylerin bir ürüne olan talebinin düşük gelirli bireylerin talebiyle ters yönlü işlediğini açıklamaktadır. Bu teoriyi bir örnekle açıklayalım;
X marka bir cep telefonun fiyatı 5000 TL iken 80.000 adet satılıyorken aynı cep telefonunun fiyatı 4000 TL ye düştüğünde talep edilen miktar 60.000 e düşer. Bu cep telefonun fiyatı 9000 TL olduğunda ise satış miktarı 100.000 adet olur. Bunun nedeni telefonun fiyatı düştüğü için herkesin bu telefona sahip olabileceğini düşünen bireyler toplumda daha iyi bir statü elde edebilmek için gelirleri düşük dahi olsa telefonun fiyatı arttığında telefonu alacaklardır.
Ülkemizde gittikçe artan yabancı marka hayranlığı ve avm lerde görülen lüks tüketim çılgınlığını bu teoriyle açıklayabiliriz.
